Ο θυμός είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα το οποίο όλοι μας έχουμε βιώσει ακόμα από την παιδική μας ηλικία. Από παιδιά λαμβάνουμε διάφορα μηνύματα ως προς τον θυμό και τον τρόπο εκδήλωσης του είτε από την τηλεόραση και τα μέσα επικοινωνίας είτε από τον περίγυρο μας, τους γονείς , τους δασκάλους , την κοινωνία στην οποία ζούμε. Πολλά από αυτά τα μηνύματα που δεχόμαστε είναι διφορούμενα και πολλές φορές έρχονται σε κόντρα μεταξύ τους. Πολλές φορές έχουμε ακούσει «Δεν θυμώνουμε!», άλλοι πάλι λένε ότι ο θυμός πρέπει να εκφράζεται και να μην συσσωρεύεται, ενώ κάποιοι τρίτοι ότι πρέπει να ελέγχουμε τον θυμό μας και να μην τον εκδηλώνουμε. Αποτέλεσμα είναι πολλά και διαφορετικά μηνύματα τα οποία μπερδεύουν και αποπροσανατολίζουν τα παιδιά και ιδιαίτερα τους εφήβους, οι οποίοι στην κρίσιμη αυτή ηλικία φαίνεται να έχουν περίσσια οργή και θυμό μέσα τους.
Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί στην εφηβεία είναι ότι το συναίσθημα του θυμού είναι απόλυτα φυσιολογικό και δεν υποδηλώνει κάποια συναισθηματική αστάθεια. Είναι στη φύση του ανθρώπου όπως οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα π.χ. θλίψη, χαρά, φόβος, ενοχή κτλ. Επιπλέον, ο θυμός ποικίλει σε ένταση και διάρκεια, ξεκινώντας από την ενόχληση και καταλήγοντας στη οργή. Αυτό λοιπόν που δεν είναι αποδεκτό, δεν είναι το συναίσθημα αυτό καθ’αυτό, αλλά η επιθετικότητα και η αγριότητα που μπορεί να επιφέρει σαν μέσω εκδήλωσης.
Σε πολλές καταστάσεις ο θυμός είναι το δευτερεύον συναίσθημα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε βιώσει μια κατάσταση η οποία να μας έχει προκαλέσει κάποιο άλλο αρχικό συναίσθημα π.χ. ντροπή, απογοήτευση ή απόρριψη και σε αντίδραση αυτού του συναισθήματος εκδηλώνουμε θυμό. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να μπορούμε να διαχωρίσουμε και να αναγνωρίσουμε το αρχικό συναίσθημα. Για να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό θα πρέπει να είμαστε σε θέση να ερμηνεύσουμε τον τρόπο που αξιολογούμε καταστάσεις τις οποίες βιώνουμε, και για ποιο λόγο καταλήγουμε να αισθανόμαστε με τον τρόπο που αισθανόμαστε. Οι σκέψεις μας είναι αυτές που καθορίζουν τον τρόπο που αισθανόμαστε και αντιδρούμε. Επομένως, το ζητούμενο είναι να αναγνωρίσουμε αυτές τις σκέψεις.
Επιπλέον, ο θυμός έχει κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να είμαστε θυμωμένοι με τους άλλους αλλά μπορεί και με τον ίδιο μας το εαυτό. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των εφήβων υπάρχει η τάση ο θυμός τους να έχει αποδέκτη τους άλλους, γονείς, καθηγητές, κοινωνία κτλ. Πολλές φορές όμως οι έφηβοι δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ότι ο θυμός μπορεί να προέρχεται από άλλα συναισθήματα και σκέψεις π.χ. φόβος μη αποδοχής από φίλους, ή ακόμα και να έχει αποδέκτη τον ίδιο τον έφηβο. Αποτέλεσμα είναι η κακή διαχείριση του συναισθήματος και ο λανθασμένος τρόπος εκδήλωσης του.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο θυμός μας δίνει περισσότερες πληροφορίες για τα θέλω και τις ανάγκες του εφήβου παρά για την κατάσταση, η οποία φαίνεται να τον έχει προκαλέσει. Σε περίπτωση που οι γονείς αντιληφθούν πως ο έφηβος τους έχει δυσκολία διαχείρισης θυμού ή εκδηλώνει επιθετική ή ακόμα και παραβατική συμπεριφορά θα πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από κάποιον ειδικό ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Μαρία Κατσαούνη-Ψυχολόγος Υγείας (MSc)