Τι είναι το άγχος;
Λίγο πολύ όλοι οι άνθρωποι βιώνουμε άγχος κάποια στιγμή στη ζωή μας. Το άγχος είναι χρήσιμο μόνο στις περιπτώσεις που δεν μας πνίγει, αλλά απλά μας κινητοποιεί και μας κρατάει σε εγρήγορση. Το άγχος είναι σημαντικό για την επιβίωση μας και λειτουργεί ως μηχανισμός του οργανισμού που μας προειδοποιεί και μας προστατεύει από καταστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους. Το υπερβολικό όμως άγχος έχει αντίθετα αποτελέσματα. Εκδηλώνεται με συμπτώματα ταχυκαρδίας, μυϊκής έντασης, μειωμένης συγκέντρωσης, διαταραχές ύπνου και όρεξης, δυσκολία αναπνοής κ.α.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι πιο αγχώδεις από άλλους;
Το άγχος μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι τα προσωπικά βιώματα. Εάν, για παράδειγμα, κατά το παρελθόν μας συνέβη κάτι ιδιαίτερα στρεσογόνο και στην παρούσα φάση δεν ήμασταν σε θέση να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα μας, τότε, σε μια παρόμοια κατάσταση στο μέλλον μπορεί να εμφανίσουμε πάλι τα ίδια συμπτώματα άγχους.
Πολλές φορές η ανησυχία για το μέλλον μας δημιουργεί άγχος. Πιο συγκεκριμένα, βιώνουμε άγχος όταν νιώθουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο σε κάποιους τομείς της ζωής μας και για πράγματα που δεν είναι στο χέρι μας, όπως το να χάσουμε τη δουλειά μας, να μας επιτεθεί κάποιος στο δρόμο, να εμφανίσουμε κάποια σοβαρή ασθένεια, να ξεσπάσει πόλεμος, κάποιο δικό μας αγαπημένο άτομο να πάθει κάτι κακό κτλ.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου το άγχος είναι μια αντίδραση και μια συμπεριφορά που έχουμε μάθει να εκδηλώνουμε μέσα από την οικογένεια και κατά την παιδική μας ηλικία. Τα άτομα που μέσα στην οικογένεια έμαθαν να αντιμετωπίζουν τον κόσμο ως εχθρικό και επικίνδυνο, έχουν την τάση να βιώνουν περισσότερο άγχος από αυτούς που αντιλαμβάνονταν τον κόσμο γύρω σαν ένα φιλικό και ασφαλές περιβάλλον. Επίσης, τα παιδιά που έβλεπαν τους γονείς τους να αντιδρούν με ιδιαίτερο άγχος σε διάφορες καταστάσεις , τείνουν να εκδηλώνουν την ίδια συμπεριφορά και στην μετέπειτα ζωή τους σαν ενήλικες.
Η καφεΐνη, η ζάχαρη, η φτωχή διατροφή, η κατάχρηση ουσιών και η έλλειψη ύπνου και ξεκούρασης επίσης αυξάνουν τα επίπεδα άγχους στον οργανισμό.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του άγχους;
Το άγχος έχει επιπτώσεις τόσο οργανικές όσο και ψυχολογικές. Ορισμένες από αυτές είναι οι μυικές εντάσεις, πονοκέφαλοι, ταχυπαλμίες, ναυτίες, κρίσεις πανικού, πόνοι στο στήθος κτλ. Τα άτομα που βιώνουν έντονο άγχος για μεγάλο χρονικό διάστημα τείνουν να παρουσιάζουν προβλήματα υγείας, όπως καρδιακά προβλήματα, αύξηση αρτηριακής πίεσης, αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα κ.α. Η κατάθλιψη είναι επίσης άμεσα συνδεδεμένη με το άγχος. Τα αγχώδη άτομα αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να βρουν ευχαρίστηση σε καθημερινές δραστηριότητες, να απολαύσουν στιγμές χαλάρωσης, να διατηρήσουν μια σχέση ή μια δουλειά και παρουσιάζουν έλλειψη συγκέντρωσης και ευερεθιστικότητα. Αναζητούν συνεχή επιβεβαίωση, είναι ανασφαλή και νιώθουν την ανάγκη να εξαρτώνται από άλλους. Επιπλέον, έχουν την τάση να αναπτύσσουν φοβίες, να αποφεύγουν συγκεκριμένες καταστάσεις και να παρουσιάζουν ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Για να αντιμετωπίσουν το άγχος και τις φοβίες τους τα άτομα αυτά πολλές φορές καταφεύγουν σε κατάχρηση ουσιών, υπερκατανάλωση αλκοόλ, τσιγάρων ή ακόμα και φαγητού.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το άγχος;
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να μειώσει τα επίπεδα άγχους που βιώνει. Το να αντιμετωπίσει κανείς το άγχος του μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτικό από μόνο του στην αρχή, αλλά αργότερα το άτομο θα αντιληφθεί πόσο καλύτερα νιώθει όταν μπορεί αν έχει πάλι τον έλεγχο, μπορεί να χαλαρώσει και να ζήσει μια πιο ήρεμη ζωή.
Ξεκινώντας από τον τρόπο ζωής, η μείωση καφεΐνης, αλκοόλ και τσιγάρων μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους. Αρκετές ώρες ύπνου και καλές διατροφικές συνήθειες βοηθάνε επιπλέον στη αντιμετώπιση του άγχους. Η γυμναστική όπως το περπάτημα και η κολύμβηση, βοηθάει να αποβάλλουμε την ένταση από τον οργανισμό μας και επαναφέρει τα επίπεδα διαφόρων ορμονών που παράγονται από τον οργανισμό όταν νιώθουμε άγχος, επιτρέποντας έτσι στους μυς να χαλαρώσουν. Επιπλέον, παράγονται ενδορφίνες οι οποίες ευθύνονται για το αίσθημα ευεξίας και ευτυχίας.
Η ομαδική ή ατομική ψυχοθεραπεία, σε συνδυασμό με τεχνικές χαλάρωσης, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους κατανοώντας και αντιμετωπίζοντας τις αιτίες που το προκαλούν και βρίσκοντας τρόπους αντιμετώπισης, όπως αντικαθιστώντας τον αρνητικό τρόπο σκέψης με ένα πιο θετικό και υγιή, ανεβάζοντας την αυτοπεποίθηση του ατόμου και μαθαίνοντας μεθόδους αντιμετώπισης δύσκολων και στρεσογόνων καταστάσεων. Η γιόγκα, αρωματοθεραπεία, μασάζ, ρεφλεξολογία, υπνοθεραπεία, ομοιοπαθητική κ.α. είναι κάποιες συμπληρωματικές θεραπείες που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος.