Ο αυτισμός είναι ένα σύνδρομο το οποίο κάνει την εμφάνιση του σε πρώιμο ηλικιακό στάδιο (έως 3 ετών) και επηρεάζει ολόκληρη την νοητική ανάπτυξη του ατόμου. Εμφανίζεται σε συχνότητα 1:10.000 γεννήσεις και δεν θεωρείται στατική κατάσταση καθώς οι επιπτώσεις της διαταραχής εμφανίζονται σε όλα τα ηλικιακά στάδια. Βασική αδυναμία του αυτισμού είναι η επικοινωνία και η συναισθηματική σύνδεση με τα άλλα άτομα. Τις περισσότερες φορές ο αυτισμός συνοδεύεται από άλλες διαταραχές όπως κώφωση, τύφλωση, νοητική στέρηση, επιληψία κ.α. Ο αυτισμός οφείλεται σε κάποια νευρολογική διαταραχή η οποία επηρεάζει την σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και μέχρι σήμερα δεν είναι θεραπεύσιμη κατάσταση.
Τα πιθανά αίτια του αυτισμού είναι πολλά και όχι πάντα ξεκάθαρα. Κάποια από αυτά είναι η δυσλειτουργία της παρεγκεφαλίδος, τραυματισμοί εγκεφάλου, ανοξία, μη κανονική κυκλοφορία του αίματος σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, έλλειψη ενζύμων, χρωμοσωμικές ατυπίες ή ακόμη και ιοί κατά την εγκυμοσύνη της μητέρας ή τον τοκετό, όπως έρπης, ερυθρά και κυτταρομεγαλοϊός.
Ο αυτισμός δεν είναι ένα σύνδρομο που εμφανίστηκε πρόσφατα καθώς υπήρχε για αρκετά χρόνια χωρίς όμως να γνωρίζουμε τι ακριβώς συνέβαινε. Πρώτος ο Kanner χρησιμοποίησε τον όρο «αυτισμό» το 1943. Έκτοτε βέβαια η έννοια και τα κριτήρια διαφοροποιήθηκαν αρκετές φορές μέχρι να φτάσουν στην τελική εικόνα που έχουμε σήμερα.
Το κάθε αυτιστικό παιδί είναι ξεχωριστό. Κοινό στοιχείο όμως στα παιδιά αυτά είναι η μοναχικότητα. Τους αρέσει να περνάνε ώρες μόνα τους χωρίς να αναζητούν την κοινωνική επαφή με άλλα άτομα, ούτε καν την βλεμματική. Αγνοούν ερεθίσματα του περιβάλλοντος τους επικεντρώνοντας την προσοχή τους σε ένα αντικείμενο το οποίο τους τραβάει το ενδιαφέρον. Η αυτιστική μοναχικότητα όπως έχει χαρακτηριστεί, δεν αναφέρεται στην σωματική απομόνωση αλλά στην νοητική. Τα αυτιστικά παιδιά μπορούν να κάθονται με τις ώρες να παίζουν με ένα τουβλάκι αγνοώντας τους γονείς του όταν τα καλούν με το όνομα τους.
Άλλο κοινό χαρακτηριστικό των παιδιών αυτών είναι η εμμονή τους με την ομοιομορφία και την επαναληπτικότητα. Τα αυτιστικά παιδιά λειτουργούν με στερεοτυπικές διαδικασίες σχεδόν τελετουργικές. Αυτό αποζητούν από την καθημερινότητα τους και αυτό εκδηλώνουν και με την συμπεριφορά τους. Επαναλαμβάνουν συγκεκριμένες διαδικασίες, κινήσεις, φράσεις, λέξεις ακόμα και σκέψεις, χωρίς κάποιο προφανή λόγο.
Επιπλέον, τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν ιδιαίτερες δεξιότητες, όπως ξεχωριστό λεξιλόγιο, εξαιρετική μνήμη γεγονότων, απομνημόνευση και ανάκληση ονομάτων και άλλων πληροφοριών, οι οποίες όμως στο σύνολο τους δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα για τα ίδια.
Η πρώιμη διάγνωση στα παιδιά με αυτισμό είναι ιδιαίτερα σημαντική ώστε να αξιολογηθούν και να αξιοποιηθούν οι ικανότητες και οι δυνατότητες του κάθε παιδιού. Η σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση των γονέων σχετικά με το σύνδρομο, τις παροχές και την αντιμετώπιση των συνοδών συμπεριφορών είναι εξίσου απαραίτητη μιας και δεν υπάρχει θεραπεία για τον αυτισμό. Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, που σκοπό έχει την σωματική βελτίωση και θεραπεία (όπως επιληπτικές κρίσεις) καθώς και τη μείωση αρνητικών συμπεριφορών (όπως άγχος, επιθετικότητα κτλ), είναι ένα επιπλέον βοήθημα ώστε να γίνει πιο διαχειρίσιμη και αντιμετωπίσιμη η κατάσταση.
Ο αυτισμός είναι μια δύσκολη κατάσταση αλλά καλό είναι να θυμόμαστε τα λόγια μιας μητέρας , της Emily Rearl Kingsley:
Όταν περιμένεις παιδί , είναι όπως , όταν ετοιμάζεσαι για ένα θαυμάσιο ταξίδι διακοπών στην Ιταλία . Αγοράζεις ένα σωρό βιβλία-οδηγούς και κάνεις τα όμορφά σου σχέδια … το Κολοσσαίο ,οι γόνδολες της Βενετίας , η εκκλησία του Αγίου Πέτρου . Μπορεί ακόμα να μάθεις και 2-3 χρήσιμες φράσεις στα Ιταλικά .Όλα αυτά σου προξενούν ενθουσιασμό.
Μετά από ανυπομονησία μηνών, η μέρα του ταξιδιού φτάνει τελικά. Ετοιμάζεις τις βαλίτσες και ξεκινάς. Μετά από μερικές ώρες το αεροπλάνο προσγειώνεται. Η αεροσυνοδός ανακοινώνει: «Καλώς ήλθατε στην Ολλανδία».
-«Ολλανδία; Τι εννοείτε Ολλανδία; Εγώ αγόρασα εισιτήριο για την Ιταλία. Προορισμός μου είναι η Ιταλία. Όλη μου τη ζωή ονειρευόμουν την Ιταλία…»
Όμως έχει γίνει μια αλλαγή στην πτήση. Το αεροπλάνο έχει προσγειωθεί στην Ολλανδία κι εκεί πρέπει να μείνεις.
Το ποιο σημαντικό είναι ότι δε σε έχουν μεταφέρει σε μια αηδιαστική, φοβερή, ακάθαρτη χώρα. Απλά είναι μια διαφορετική χώρα. Πρέπει να πας έξω, να αγοράσεις καινούργια καθοδηγητικά βιβλία, να μάθεις μια νέα γλώσσα και να γνωριστείς με μια νέα ομάδα ανθρώπων που διαφορετικά δε θα γνώριζες ποτέ.
Είναι απλά μια διαφορετική χώρα. Δεν είναι τόσο αστραφτερή, όσο η Ιταλία. Όταν όμως, μείνεις εκεί για λίγο και πάρεις μια ανάσα, κοιτάς γύρω σου και αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι ότι η Ολλανδία έχει ανεμόμυλους, η Ολλανδία έχει τουλίπες, έχει ακόμα και πίνακες του Rembrandt.
Παρόλα αυτά, αυτοί που γνωρίζεις πηγαινοέρχονται στην Ιταλία και υπερηφανεύονται για το θαυμάσιο ταξίδι τους εκεί. Και για το υπόλοιπο της ζωής σου θα λες…. Κι εγώ στην Ιταλία θα πήγαινα, αυτό σχεδίαζα πάντα.
Ο πόνος δε θα φύγει ποτέ, ποτέ, ποτέ, γιατί το χάσιμο αυτού του ονείρου είναι πολύ σημαντικό. Αν περάσεις όμως τη ζωή σου θρηνώντας για το χαμένο ταξίδι στην Ιταλία, δε θα μείνεις ποτέ ελεύθερος να απολαύσεις τα πολύ ιδιαίτερα, πολύ όμορφα πράγματα που έχει να σου προσφέρει η Ολλανδία.